در نشست «دیدار فعالین اجتماعی»، علی‌اصغر خامنوی؛ رئیس هیئت‌مدیره و علیرضا آتشک؛ مدیرعامل شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری و خیریه گزارشی از چشم‌انداز، برنامه و اهداف این شبکه ارائه کردند. در این نشست همچنین دکتر کاوه یزدی‌فرد؛ مشاور طراحی استراتژی سمن‌ها، از لزوم «تغییر» به مثابه عامل کلیدی موفقیت سمن‌ها سخن گفت.
به گزارش رسانه سمن ها، نشست «دیدار فعالین اجتماعی» به میزبانی شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری و خیریه، دوشنبه ۱۰ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۳ در محل مجتمع آموزشی نیکوکاری رعد برگزار شد.
افزایش ۶۸ درصدی نرخ فقر در ایران در سال ۱۴۰۲
نخستین سخنران این برنامه، علی‌اصغر خامنوی؛ رئیس هیئت‌مدیره شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری و خیریه بود. او ضمن تبریک سال نو، به افزایش نرخ فقر در کشور اشاره کرد و گفت: «براساس آمار، در سال ۱۴۰۲، ۶۸ درصد بیشتر از سال قبلش فقیر شدیم.» به گفته این فعال اجتماعی «یارانه‌بگیران، متجاوز از ۷۰ میلیون نفر از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند و براساس آمارها، حدود پنج میلیون خانوار تحت پوشش سازمان‌های حمایتی هستند و کمک معیشتی دریافت می‌کنند.» خامنوی ضمن ابراز تأسف از افزایش تعداد فقرا و بالا رفتن تقاضا برای دریافت کمک از مؤسسات خیریه، به وظیفه سنگین این نهادهای مردمی اشاره کرد و افزود: «روزبه‌روز دامنه فقر بیشتر می‌شود. خانواده‌های زیادی متقاضی دریافت کمک معیشتی هستند. جای تأسف دارد که به جای کم‌شدن از آمار، میزان نیازمندی‌ها در حال افزایش است که وظیفه ما را سنگین‌تر می‌کند.»
وی در بخش دیگری از سخنانش ضمن اشاره به دشواری تأمین منابع مالی برای مؤسسات خیریه و افزایش هزینه‌های آن‌ها این پرسش را مطرح کرد که در شرایط کنونی چه راهبردی را باید پیش گرفت تا میزان اثرگذاری مؤسسات خیریه افزایش یابد. به گفته این فعال اجتماعی، راه حل «افزایش کیفیت، شناسایی دقیق گروه‌های هدف، شناسایی فعالیت‌های اولویت‌دار از طریق مطالعات علمی و کار کارشناسی، افزایش فعالیت علم‌افزا و مشترک، تمرکز بر منطقه و گروه خاص برای دستیابی به نتایج بهتر، مشارکت نیروهای انسانی مؤسسات در دوره‌های آموزشی شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری و خیریه، شرکت در نشست‌های هم‌اندیشی برای تبادل اندیشه و تجارب مؤسسات و استفاده حداکثری از فناوری نو» است.
رئیس هیئت‌مدیره شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری و خیریه در پایان سخنان خود ابراز امیدواری کرد که اعضای شبکه ملی برای حل مشکلات داخلی و مالی خود با یکدیگر همکاری کنند. او از اعضای شبکه دعوت کرد برای زنده و فعال نگه‌داشتن این مجموعه تلاش کنند و وعده داد که در آینده‌ای نزدیک براساس اساسنامه، شورای مرکزی شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری و خیریه با یکصد عضو تشکیل شود.
شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری و خیریه ؛ خانه ای امن برای سازمان های مردم نهاد
سخنران دوم برنامه، علیرضا آتشک؛ مدیرعامل شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری و خیریه و مدیرعامل مؤسسه نیکوکارى رعدالغدیر بود. آتشک در آغاز سخنان خود، آماری از میزان عضویت سازمان‌های مردم‌نهاد در شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری و خیریه ارائه داد. براساس این آمار، تاکنون ۲۲۴ مؤسسه و سازمان مردم‌نهاد در این شبکه عضو شده‌اند که ۱۴۳ مؤسسه و سازمان، تهرانی و باقی از استان‌های دیگر کشور هستند. همچنین بیشترین استقبال از استان‌های اصفهان، سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی بوده است.
مدیرعامل شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری و خیریه، چشم‌انداز این شبکه را تبدیل‌شدن به «خانه‌ای امن برای سازمان‌های مردم‌نهاد و مشاوری قابل اعتماد برای حاکمیت و بخش خصوصی» دانست و افزود: «مأموریت شبکه ملی ظرفیت‌سازی و توان‌افزایی سمن‌ها، شبکه‌سازی و هم‌افزایی بین اعضا، تثبیت نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در مسیر توسعه کشور، مطالبه‌گری و تعامل بُرد-بُرد با نهادهای دولتی، غیردولتی و … است.» آتشک بر این نکته تأکید کرد که شبکه ملی تلاش می‌کند بدون تنش با حاکمیت بحث مطالبه‌گری را پیش ببرد و می‌خواهد که با توجه به ساختار حاکمیت در نقش مشاور باقی بماند.
آتشک در بخش دیگری از سخنانش به ارزش‌های شبکه ملی اشاره کرد و گفت: «شفافیت و پاسخگویی، بی‌طرفی و حفظ استقلال، کرامت ذی‌نفعان و همکاری و مشارکت جمعی از جمله ارزش‌های شبکه ملی است.»
بخش پایانی سخنان این فعال اجتماعی به تشریح برنامه‌های پیش‌بینی‌شده برای سال ۱۴۰۳ اختصاص داشت که براساس آن، شبکه ملی در نظر دارد جلساتی را با سازمان‌هایی چون بهزیستی، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی و … برگزار کند و امیدوار است که در ضمن نکوداشت پیشکسوتان مؤسسات نیکوکاری و هم‌اندیشی اعضای شبکه با یکدیگر و تشکیل کارگروه‌های تخصصی، امکان انتقال تجربه به فعالان عضو شبکه فراهم شود.»
مدیرعامل شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری و خیریه، از لزوم افزایش ۴۰ عضو در سال ۱۴۰۳ سخن به میان آورد و از اعضا درخواست کرد حق عضویت پنج میلیون تومانی خود را بپردازند.
تغییر؛ عامل کلیدی موفقیت سمن ها
بخش اصلی این نشست به سخنرانی دکتر کاوه یزدی‌فرد؛ مشاور طراحی استراتژی و ساختار سازمان‌های مردم‌نهاد تحت عنوان «طراحی و راهبری تغییر؛ عامل کلیدی موفقیت سازمان‌های مردم‌نهاد» اختصاص داشت. او موضوع کار و زندگی خود در ۲۰ سال گذشته را «تغییر» دانست و تلاش کرد تا چکیده‌ای از مسئله تغییر در سازمان‌های مردم‌نهاد را ارائه کند. به گفته این فعال اجتماعی، دلیل علاقه‌مندی به گفت‌و‌گو درباره «تغییر» به تحولات استراتژیک و دیجیتال در سراسر جهان بازمی‌گردد که در مباحث زبانی هم خود را نشان داده است. او از واژه برساخته (UVCA) و الزامات پیامد آن یاد کرد و گفت: «این کلمه، مخفف کلمات انگلیسی ناپایداری، عدم قطعیت، پیچیدگی و ابهام است و نشان از نیاز جدیدی در جهان دارد و واکنشی به اتفاقات جدید است.»
بخش دیگری از سخنان مشاور طراحی استراتژی به معرفی سه نوع از رهبران در سازمان‌های مردم‌نهاد اختصاص داشت. او از سه نوع رهبر تحت عنوان رهبر به مثابه نوآور: Leader as Innovator، رهبر به مثابه مربی: Leader as Coach و رهبر به مثابه دیزاینر: Leader as Designer» یاد کرد و گفت: «نوآوری با اختراع فرق دارد. رهبر به مثابه نوآور تلاش می‌کند دانش جدیدی ایجاد کند و با آن به حل مسئله بپردازد. رهبر نوآور از محصولات خود شگفت‌زده نمی‌شود و اصالت را به محصول نمی‌دهد. او آنقدر مسئله را به چالش می‌کشد و امتحان می‌کند تا به نقطه Problem Solution Fit [تناسب بین مشکل و راه حل] برسد. او مداوم در حال فکر به راه حل‌ها است. راه حل‌هایی که به نفع ذی‌نفعان، مخاطبان، داوطلبان و حتی کارمندان خود است.»
یزدی‌فرد در ادامه سخنان خود از نقش مهم مدیر محصول در ادبیات نوآوری یاد کرد و گفت: «مدیر محصول در ادبیات نوآوری نقش میان‌رشته‌ای دارد». او همچنین تأکید کرد که در این زمینه فضای نوآوری و نه فرایند آن اهمیت دارد و لازم است که مجموعه‌ای از افراد خلاق باهم کار کنند. افزون بر این، لازم است که آن سازمان یا محیط به این افراد امکان کارهای خلاقانه را بدهد.
مشاور طراحی استراتژی و ساختار سازمان‌های مردم‌نهاد از رهبر به مثابه مربی (Leader as Coach) به عنوان فردی چندشخصیتی یاد کرد که «در جایی باید تصمیم قاطع بگیرد و گاهی ناگزیر است که رفتار مهربانانه‌ای داشته باشد. او باید مدام ساختارها را بشکند و دوباره از نو بسازد.» همچنین یادآوری کرد که این نوع رهبر «باید مدام حواسش به سلامت تیم باشد، از ایرادات خود آغاز کند و برای حل تعارض میان افراد تلاش کند و سعی نماید درباره پاسخگویی و مسئولیت‌پذیری صحبت کند تا تیم بهتری بسازد.»
نوع سوم رهبر تحت عنوان «رهبر به مثابه دیزاینر: Leader as Designer» بود که یزدی‌فرد درباره آن سخن گفت. او تأکید کرد که معنای دیزاینر با طراح متفاوت است و در این نوع از رهبری، رهبر تلاش می‌کند تا «نسبت به تمامی ذی‌نفعان همدلی داشته باشد. مسئله را به زعم خود بازتعریف کند، سپس در جهت ایده‌پردازی، نمونه‌سازی و تست آن اقدام کند.» او طراحی نمونه (Prototype) را فرایند پیچیده‌ای دانست و افزود: «اگر بتوانید نمونه‌ها را تست کنید، ریسک‌ها را کم می‌کنید و به ارزش واقعی می‌رسید.» یزدی‌فرد در بخش پایانی سخنان خود به این نکته تأکید کرد که رهبر دیزاینر خطی فکر نمی‌کند و سه عینک بر چشم دارد و تلاش می‌کند به این مسائل فکر کند که «افراد به دنبال چه هستند و نسبت به چه چیزی کشش دارند، چه چیزی را می‌تواند براساس تکنولوژی فنی و منابع در دسترس بسازد و اینکه به پایداری مالی توجه کند تا سازمان او قادر به خلق ارزش واقعی باشد.» او نکته مهم در رهبری دیزاینر را «استفاده از ابزار مناسب در زمان مناسب در طول چرخه تفکر طراحی» دانست.
